Przemysł odzieżowy należy do najbardziej zanieczyszczających sektorów na świecie, a jego wpływ na środowisko jest ogromny. Aby ograniczyć negatywne skutki, konieczne są zmiany w naszych nawykach konsumpcyjnych. W tym artykule przeanalizujemy oddziaływanie branży odzieżowej na ekosystem, omówimy alternatywne podejścia oraz konsekwencje braku działań. Przedstawimy także praktyczne wskazówki, które pomogą ograniczyć ilość odpadów związanych z odzieżą w codziennym życiu.

Wpływ przemysłu odzieżowego na środowisko

1. Energochłonność i emisja dwutlenku węgla

Według Weforum.org przemysł odzieżowy odpowiada za około 10% globalnych emisji dwutlenku węgla, co jest większym udziałem niż emisje z międzynarodowych lotów i transportu morskiego razem wzięte. Produkcja odzieży, od uprawy surowców po transport gotowych produktów, jest procesem energochłonnym, który generuje znaczne ilości gazów cieplarnianych. Szacuje się, że przemysł tekstylny odpowiada za około 10% globalnych emisji tych gazów (ecoclicky.com). Według analiz Europejskiej Agencji Środowiska zakupy tekstyliów w UE w 2020 r. spowodowały około 270 kg emisji CO2 na osobę, co przełożyło się na emisję gazów cieplarnianych w wysokości 121 mln ton.

Od produkcji surowców po transport, cały łańcuch dostaw zużywa ogromne ilości energii, z których większość pochodzi z nieodnawialnych źródeł, takich jak węgiel i ropa naftowa. Do najbardziej energochłonnych należy produkcja włókien syntetycznych, które stanowią ponad 60% globalnej produkcji tekstyliów. Dodatkowo, transport odzieży z fabryk (głównie z Azji) do detalistów na całym świecie powoduje znaczne emisje dwutlenku węgla, przyczyniając się do globalnego ocieplenia.

Rozwój tzw. „szybkiej mody”, promocje i zachęty producentów do kupowania taniej, jednorazowej odzieży, pogłębiają ten problem. Szybka zmiana trendów i krótka żywotność ubrań oznaczają, że więcej odzieży jest produkowanej i wyrzucanej w przyspieszonym tempie, co prowadzi do zwiększonego zużycia energii i wyższych emisji.

2. Zużycie wody

Produkcja odzieży jest również jednym z największych konsumentów wody na świecie. Jednym z najbardziej wodnochłonnych procesów w przemyśle tekstylnym jest uprawa bawełny. Do wyprodukowania jednego kilograma bawełny potrzeba około 10 000 litrów wody (wg businesswithoutlimits.pl). Do wyprodukowania jednej bawełnianej koszulki potrzeba około 2700 litrów wody. To tyle, ile średnio jedna osoba wypija w ciągu 2,5 roku (dane Biura Analiz Parlamentu Europejskiego z 2020 r.).

Zaś farbowanie i wykańczanie tkanin to kolejne etapy intensywnego zużycia wody, która jest zużywana do rozpuszczania barwników i płukania tkanin (gov.pl). Nie tylko produkcja, ale także użytkowanie odzieży, w tym pranie i suszenie, przyczynia się do zużycia wody i energii.

3. Zanieczyszczenie chemiczne

Chemikalia używane w procesach barwienia i wykańczania tkanin mogą przedostawać się do wód gruntowych, powodując zanieczyszczenie i szkodząc ekosystemom wodnym. Jak donosi serwis SigmaEarth, wiele z tych substancji jest toksycznych i może mieć negatywny wpływ na zdrowie ludzi i zwierząt.

Przemysł tekstylny jest odpowiedzialny za około 20% globalnego zanieczyszczenia wód przemysłowych. Ścieki z fabryk tekstylnych często zawierają toksyczne chemikalia, które mogą zanieczyszczać rzeki i jeziora (gov.pl).

Według szacunków, produkcja tekstyliów odpowiada za ok. 20% globalnego zanieczyszczenia czystej wody, z powodu farbowania i wykańczania produktów. Podczas jednego prania ubrań z poliestru może dojść do uwolnienia 700 000 mikrowłókien, które mogą się dostać do łańcucha żywnościowego. Większość mikrodrobin plastiku z tekstyliów uwalnia się podczas pierwszych kilku prań. Masowa produkcja, niskie ceny i duże wolumeny sprzedaży sprzyjają wielu pierwszym praniom, a to prowadzi do nagromadzenia na dnie oceanów więcej niż pół miliona ton mikrodrobin plastiku każdego roku. Oprócz tego globalnego problemu, zanieczyszczenie generowane przez produkcję odzieży ma druzgocący wpływ na zdrowie lokalnych mieszkańców, zwierzęta i ekosystemy, w których znajdują się fabryki (europa.eu).

4. Odpady tekstylne

Każdego roku na wysypiska trafia około 85% wszystkich tekstyliów.  Na przykład, w samej Ameryce rocznie na wysypiska trafia 11,3 miliona ton odpadów tekstylnych, co stanowi 85% wszystkich tekstyliów (fashionbiznes.pl). Wiele z tych ubrań jest wykonanych z materiałów syntetycznych, które nie ulegają biodegradacji, co prowadzi do długotrwałego zanieczyszczenia środowiska. Zaś według Fundacji Ellen MacArthur, co sekundę na wysypisko śmieci trafia ciężarówka z wyrzucanymi ubraniami. Rocznie zużywamy dziś kilka razy więcej ubrań niż 30 lat temu. W Fundacji policzono również, że tylko przemysł ciężki truje środowisko bardziej niż ten modowy.

Tylko 1% odzieży poddaje się recyklingowi na nowe ubrania, zaś przeciętny Europejczyk i Europejka kupują co roku prawie 26 kg i wyrzucają około 11 kg tekstyliów (europa.eu).

Co można robić inaczej? Zrównoważona moda

Przemysł odzieżowy może zmniejszyć swój wpływ na środowisko poprzez wdrażanie zrównoważonych praktyk. Obejmuje to stosowanie materiałów organicznych, takich jak bawełna organiczna, konopie czy len, które są mniej szkodliwe dla środowiska. Ponadto, recykling i upcykling materiałów mogą znacznie zmniejszyć ilość odpadów.

Ogromnie istotna jest także edukacja konsumentów, bo to oni mają równie wielki wpływ na przemysł odzieżowy. Wybierając produkty od firm stosujących zrównoważone praktyki, możemy przyczynić się do zmiany na lepsze. Edukacja na temat wpływu naszych wyborów na środowisko jest kluczowa.

Co nam grozi, jeśli nie zmienimy swoich nawyków?

Jeśli nie zmienimy nawyków konsumpcyjnych, przemysł odzieżowy będzie nadal przyczyniał się do degradacji środowiska. Wzrost emisji gazów cieplarnianych, zanieczyszczenie wód i gleby oraz rosnące ilości odpadów tekstylnych mogą prowadzić do poważnych konsekwencji dla naszej planety i zdrowia ludzi. Zmiany klimatyczne, utrata bioróżnorodności i zanieczyszczenie środowiska to tylko niektóre z zagrożeń, które będą efektem braku zmian.

Dlatego warto przyjrzeć się temu, co jako konsumenci możemy zmienić w swoich nawykach. Jak ograniczyć ilość odpadów generowanych z naszej odzieży?

1. Kupuj mniej, ale lepszej jakości: inwestuj w ubrania wykonane z trwałych materiałów, które posłużą Ci przez dłuższy czas. Nie warto ulegać promocjom, ponieważ tania moda często ma swój ukryty koszt.
2. Dbaj o swoje ubrania: przestrzegaj instrukcji prania i konserwacji, aby przedłużyć żywotność swoich ubrań. Jak mówi Sylwa Majcher – najbardziej ekologiczne są te ubrania, które już masz!
3. Naprawiaj i przerabiaj: zamiast wyrzucać uszkodzone ubrania, naprawiaj je lub przerabiaj na nowe przedmioty, takie jak torby czy ściereczki.
4. Wypożyczaj ubrania: na specjalne okazje wypożyczaj ubrania zamiast kupować nowe.
5. Unikaj syntetycznych materiałów: wybieraj ubrania wykonane z naturalnych materiałów, takich jak bawełna, len czy wełna, które są mniej szkodliwe dla środowiska, a nie poliestru, który podczas prania uwalnia do wody mikrocząsteczki plastiku. Te trafiają do mórz i oceanów, stając się pożywieniem dla ryb.
6. Kupuj z drugiej ręki: korzystaj z second-handów i wymian ubrań, aby zmniejszyć popyt na nowe produkty. Coraz bardziej popularne stają się oferty wymiany ubrań na portalach społecznościowych albo wśród znajomych. To jest właśnie najbardziej pożądana moda w tych czasach!

Oto kilka przykładów akcji społecznych i społecznościowych dotyczących wymiany ubrań lub ich ponownego wykorzystania:

• Ubrania do oddania: inicjatywa, w ramach której można oddać niepotrzebne ubrania do specjalnych punktów zbiórki. Ubrania te są następnie przekazywane potrzebującym lub sprzedawane, a dochód przeznaczany na cele charytatywne.
• Fundacja Kupuj Odpowiedzialnie: Organizuje kampanie edukacyjne i akcje promujące zrównoważoną modę oraz odpowiedzialne zakupy. Fundacja zachęca do kupowania odzieży z drugiej ręki i wspiera inicjatywy związane z recyklingiem tekstyliów.
• Wymiana Ciepła: akcja polegająca na ustawianiu w miastach wieszaków, na których można zostawić ciepłe ubrania dla osób potrzebujących. Każdy może przynieść swoje nieużywane kurtki, swetry czy szaliki i powiesić je na specjalnie przygotowanych wieszakach. Wieszaki "Wymiany Ciepła" można znaleźć w wielu miastach w Polsce, takich jak Warszawa, Kraków, Wrocław, Poznań, Gdańsk i wiele innych. Inicjatywa ta jest często wspierana przez lokalne organizacje, szkoły, firmy oraz osoby prywatne, które chcą pomóc potrzebującym.
• EKOzwroty InPost - ta usługa umożliwia oddanie niepotrzebnych, ale sprawnych przedmiotów, takich jak stare telefony, nieużywane ubrania, małe AGD, książki czy zabawki, w celu ich ponownego wykorzystania lub recyklingu. Aby z niej skorzystać, zapakuj przedmioty, które chcesz oddać, w odpowiednie opakowanie - możesz użyć starych pudełek, aby zminimalizować zużycie nowych materiałów. Na stronie EKOzwrotów wypełnij formularz, aby otrzymać kod EKOzwrotu. Następnie umieść kod EKOzwrotu na paczce i nadaj ją za darmo w najbliższym Paczkomacie InPost. Wysłane przedmioty zostaną przekazane do Fundacji Odzyskaj Środowisko, gdzie zostaną odpowiednio przetworzone lub przekazane do ponownego użycia.

Te inicjatywy pomagają zmniejszyć ilość odpadów tekstylnych i promują bardziej zrównoważony styl życia. Pamiętaj: jeśli sprzedajesz i wysyłasz komuś niepotrzebne ubrania, zapakuj je w opakowanie, które już masz. Rozejrzyj się po swoim domu lub mieszkaniu, a na pewno znajdziesz coś, dzięki czemu bezpiecznie zapakujesz przesyłkę. Dopasuj rozmiar opakowania do wysyłanej rzeczy, by kurier mógł przewieźć więcej paczek w jednym kursie.
 

Kreuj modę na eko

Kreowanie mody na bycie eko to także promowanie zrównoważonych nawyków wśród znajomych i rodziny. Organizowanie wymian ubrań, dzielenie się doświadczeniami i inspirowanie innych do dbania o środowisko to kluczowe działania. Każda mała zmiana ma znaczenie i może przyczynić się do większej poprawy.

Pamiętaj: włączając się w kampanię InPost Green City, można pomóc. Dbaj o swoje ubrania, wybieraj mądrze i inspiruj innych do działania.  To konkretne działania, które mają znaczenie. Każdy krok w stronę mniejszej produkcji odpadów to korzyść dla środowiska.